Takie buty – czyli opowieść o historii, typach i cechach obuwia

Za co lubimy nasze buty? Za wygodę, fason, kolor, ochronę, ale przede wszystkim za pozytywny wpływ na nasze samopoczucie. Która z nas nie czuje się wyjątkowo w kobiecych czółenkach? Kto nie lubi miękkich, ciepłych kapci na koniec męczącego dnia? Kogo nie motywują do działania nowe sportowe buty? Być może wielu z Was może pochwalić się pokaźną kolekcją obuwia. Ale czy potraficie nazwać je wszystkie? Gdzie leży granica między botkiem a trzewikiem? Dziś mam zamiar rozwiać Wasze wątpliwości, a także podpowiedzieć na co należy zwrócić uwagę podczas zakupów.

Na początek kilka pojęć związanych z budową obuwia, które ułatwią nam zgłębianie tematu.

Od tysięcy lat człowiek okrywa swoje stopy w celach ochronnych. Na początku były to jedynie kawałki skóry, przewiązane pod kolanem. Pierwsze wzmianki o prototypach kopyt obuwniczych (więcej na ten temat w kolejnym artykule) pochodzą z czasów rzymskich. Typowym obuwiem noszonym przez Egipcjan były sandały, których kształt i konstrukcja nie uległa większym zmianom w ciągu wielu stuleci. W Asyrii noszono sandały wykonane na wysokich obcasach zwanych koturnami. Scytowie, koczowniczy lud pochodzenia głównie irańskiego nosili miękkie buty bez podeszew i ze szpiczastym nosem. Obuwie kobiet było wykończone miękką skórą, ornamentem ze szklanych paciorków lub złocistego kryształu pirytu. Chińczycy nosili przeważnie obuwie wykonane z czarnego jedwabiu. Często cholewki były haftowane różnokolorowymi nićmi jedwabnymi, a nawet niekiedy wysadzane szlachetnymi kamieniami. W Japonii noszono saboty z okrągłymi czubkami z lakowego czarnego drewna, wewnątrz wyściełane tkaniną. Narodowym obuwiem greckim były sandały na drewnianej podeszwie, sznurowane od palców do kostki za pomocąrzemienia. Aktorzy nosili wspomniane wcześniej koturny. Gladiatorzy i atleci nosili obuwie wyglądem przypominające dzisiejsze półbuty. Kapłani nosili buty sięgające kolan. Greckie sandały nie krępowały naturalnych ruchów stopy. Miały giętkie podeszwy dostosowane do jej kształtu, co ważne oddzielne do prawej i lewej nogi. W obuwiu służącym Grekom do jazdy konnej po raz pierwszy zastosowana została podkładka pod sznurowanie – współczesny język. Wśród Etrusków największą popularnością cieszyły się buty z rzemieniami, które zostały następnie skopiowane przez Rzymian. Choć ten rodzaj obuwia jest najbardziej znany to w starożytnym Rzymie  wyróżniano aż 70 typów butów. Zostały one podzielone względem klas społecznych. Po raz pierwszy w tym okresie zastosowanozapięcia pasków o nazwie fibula (fibe-klamra, sprzączka). W średniowieczu istotną zmianą było wprowadzenie nowego sposobu wyprawy skór. Zapewne ze względu na wertykalny charakter gotyku, w 1415 roku pojawia się po raz pierwszy wzmianka o zastosowaniuobcasa. W okresie Renesansu buty były bogato zdobione, ciekawym elementem byłycholewki, które nacinano w celu ukazania kolorowego materiału spod spodu. W XVII wieku w obuwiu męskim dominują buty muszkieterskie. Wiek XIX przynosi duże zmiany w zawiązku z rozwojem technologii. Powstają duże fabryki obuwnicze, we Francji powstają duże domy mody,  w obuwiu lansuje się formę odpowiadającą kształtowi stopy.[1]

Przy wyborze obuwia ważne jest jego przeznaczenie. Wyróżniamy obuwie wyjściowe powszechnego użytku, obuwie domowe, robocze, ochronne, obuwie sportowe oraz gumowe.Ze względu na sezonowość do produkcji butów używa się różnych materiałów, w celu umożliwienia komfortowego użytkowania np. obuwie jesienno-zimowe wyposażone są w podszewki oraz ocieplacze, a wierzchy i podeszwy powinny być mrozoodporne.

Najczęstsze typy obuwia podzielone ze względu na ich budowę
(dla dociekliwych przytaczam źródła w których możecie odnaleźć więcej informacji oraz historię rozwoju danego typu obuwia)

Sandały – typowe obuwie letnie. Cholewka wykonana jest z pasków materiału lub posiada otwory o różnych kształtach.

źródło: https://fr.pinterest.com/pin/533254412106306131/

Czółenka – są typowym przykładem obuwia damskiego. Cholewka jest głęboko wykrojona (odsłania podbicie stopy). Występują w różnych odmianach kroju. Posiadają obcasy od 1 do 8 cm (czasem wyższe). Odmianą czółenka jest balerina, w której obcas posiada wysokość od 0,5 do 4 cm.

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/298785756509120693/

Mokasyny – klasyczne, amerykańskie mokasyny wykonane są z dwóch kawałków skóry. Większy, ciągnie się wokół stopy i zawiera w sobie podeszwę, mniejszy – służy jako górna część buta i jest zamocowany z charakterystycznym pomarszczeniem przy styku dwóch części skóry.[2] Odmianą mokasynów są Loafersy[3]

 źródło:https://www.pinterest.fr/pin/680254718685459895/

Półbuty – cholewka okrywa stopę i piętę, sięga wysokości poniżej kostek. Posiadają obcasy od 1 do 6 cm. Odmianą są półbuty z odkrytą piętą.

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/535224736940353195/

Półbuty derbowe – przyszwa w obuwiu derbowym w okolicy języka nie tworzy trwałego połączenia z obłożyną (przyszwa jest otwarta). Posiadają najczęściej od trzech do pięciu par oczek na sznurowadła. Odmianami butów derbowych są tzw.Blucher[5], Budapester[6].

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/504403226995458651/

Półbuty przyszewkowe – przyszwa naszyta jest na obłożyny. Przykładem są tzw. Oksfordy[4] mają zamkniętą przyszwę

żródło: https://fr.pinterest.com/pin/301178293808018185/

Półtrzewiki – cholewka okrywa całą stopę, a obłożyna zakończona jest na wysokości kostek. Nie opinają stopu w kostkach. Posiadają obcasy od 0,5 do 6 cm.

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/190488259216878869/

Trzewiki – cholewka okrywa całą stopę a obłożyna zakończona jest ponad kostką.

 źródło: https://fr.pinterest.com/pin/298152437809828792/

Sztyblety – na płaskiej podeszwie, z elastyczną gumą po bokach ułatwiającą zakładanie. Pierwotnie używane w jeździectwie.

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/367395282073353470/

Botki – cholewka sięga do połowy podudzia, sznurowane lub z zamkiem błyskawicznym. Mogą występować w wersji jesiennej lub wiosennej, płaskie lub obcasie.

źródło: https://fr.pinterest.com/pin/61783826114159446/

Buty, kozaki – cholewka sięga pod kolano okrywając całe podudzie. Sznurowane, luźno wsuwane lub zapinane na zamek błyskawiczny. Z obcasem od 1,5 do 8 cm.

źródło: https://fr.pinterest.com/pin/270919733811970374/

Buty wysokie – cholewka sięga powyżej kolana

źródło: https://fr.pinterest.com/pin/404690716495920618/

Kowbojki – but na obcasie z wysoką, zaokrągloną u góry cholewką i spiczastym czubkiem.3

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/304485624786906312/

Japonki – lekkie obuwie stworzone z dwóch pasków oplatających stopę i przytwierdzonych do podeszwy

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/446982331745539247/

Martensy – obuwie o podwyższonej cholewce, w klasycznej wersji sznurowanie na 8 oczek. Cechuje je gruba, traperowana podeszwa.

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/516014069777247935/

Najczęstsze typy obuwia podzielone ze względu na ich zdobienie, surowiec 

Creepersy – obuwie o podwyższonej znacznie podeszwie

 źródło:https://fr.pinterest.com/pin/442408363368886812/

Crocsy – obuwie wykonane ze specjalnej żywicy komórkowo zamkniętej, odpornej na bakterie. Dodatkowo nie pochłania zapachu, jest lekkie, a wyjątkowy ortopedyczny kształt chroni zdrowie i zapewnia wygodę.[7]

 źródła:https://fr.pinterest.com/pin/403424079094272050/

Espadryle – płócienne buty z podeszwą ze sznurka.

źródło:http://domodi.pl/trendy/espadryle_270

Geta – japońskie drewniane obuwie przypominające chodaki. Są noszone z tradycyjnymi japońskimi strojami( kimono lub yukata).

 źródło:https://fr.pinterest.com/pin/264164334365760977/

Glany – ciężkie, skórzane buty wzmocnione blachą na palcach, zachodzące za kostkę, zwykle czarne.

źródła:https://fr.pinterest.com/pin/404057397789077255/

Kalosze – gumowe buty chroniące nogi lub buty przed zamoczeniem. Pierwotnie kalosze nie były obuwiem, lecz osłoną na obuwie.

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/404690716496137583/

 Kierpce – tradycyjne obuwie skórzane noszone przez górali.  Szyte ręcznie, przeważnie z jednego kawałka skóry.

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/290200769710136350/

Klapki – wykonane z wodoodpornych tworzyw sztucznych, spotykane są też klapki skórzane. Charakteryzuje się odkrytą piętą i palcami nóg, na stopie trzyma się jedynie za pomocą paska.

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/246994360791855785/

Brogsy – stylowe obuwie męskie z perforacjami (wzorami ułożonymi z dziurek w skórze)

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/331859066264329086/

Monki – obuwie męskie z klamrą[8]

żródło:https://fr.pinterest.com/pin/461900505505774665/

Buty Żeglarskie– klasyczne obuwie męskie o kauczukowej podeszwie, oplecione są rzemieniami, które zapewniają wygodę i stabilność.

 źródło:https://fr.pinterest.com/pin/294634000600249802/

Jazzówki – sznurowane obuwie damskie na płaskiej podeszwie

 źródło:https://fr.pinterest.com/pin/306596687107060989/

Lordsy – wsuwane obuwie, podobne do balerinek; cholewka o charakterystycznym kształcie podkowy.[9]

 źródło:https://fr.pinterest.com/pin/413275703281670898/

Meliski – buty wykonane z elastycznej gumy (np. baleriny czy sztyblety); często zdobione kokardą na czubku.

źródło:https://fr.pinterest.com/pin/527132331359354594/

Obuwie trekkingowe – buty służące do wędrowania w trudnych warunkach; wyposażone w specjalne membrany, są wiatro i wodoodporne, umożliwiają przy tym odprowadzanie pary wodnej.

  źródło:https://fr.pinterest.com/pin/360569513896439530/

Trzewiki typu Chukka – lekkie, skórzane obuwie wykonane najczęściej z nubuku lub zamszu z cholewką za kostkę.

  źródło:https://fr.pinterest.com/pin/339318153145737045/

Mimo rozwoju produkcji tworzyw syntetycznych najlepszym, najtrwalszym materiałem jest wygarbowana (sposób wykończenia i zabezpieczenia) skóra. Daje ona duży komfort podczas noszenia obuwia z racji na dobą higroskopijność (łatwości pochłaniania wody i pary wodnej) w porównaniu z włóknami sztucznymi. Istnieje wiele rodzajów skór, które dzieli się ze względu na pochodzenie (bydlęce, cielęce, kozie, świńskie) oraz ze względu na sposób garbowania i wykończenia. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na dwa charakterystyczne surowce jakimi są skóry welurowe oraz skóry nubukowe. Te pierwsze otrzymywane są ze skór cielęcych, kozich, świńskich i bydlęcych. Wykańczane są od strony mizdry (spodnia strona skóry). Posiada włókno miękkie, gęste, mięsiste o wyglądzie aksamitnym. Welury (zamsze) o większej zawartości tłuszczu, pozostawiają charakterystyczne ślady po dotknięciu. Charakteryzuje się strukturą „meszku”[10] Nubuk zaś jest wykończony od strony lica (wierzchnia storna skóry). Efektem tego typu działania jest matowy wygląd i aksamitne w dotyku wykończenie, przypominające skórkę brzoskwini. Obuwie wykonane zarówno z weluru jak i nubuku wymaga szczególnejpielęgnacji. Niestety są bardzo podatne na zabrudzenia. Należy je przede wszystkim chronić przed wilgocią.

Zdarza się, że kupujemy buty przez Internet. Jak poprawnie zmierzyć długość stopy aby poprawnie określić swój rozmiar? Najdokładniejszym sposobem jest pomiar długości za pomocą obrysu stopy. Z reguły producenci udostępniają tabelę rozmiarów zestawioną z długościami podanymi w centymetrach.

Podczas zakupów warto zwrócić uwagę na etykietę. Sprawdźcie z jakich surowców zrobione są poszczególne elementy buta.

Buty również mają wpływ na odbiór sylwetki. W naszych stylizacjach wspominałyśmy już, że obuwie w kolorze zbliżonym do koloru dolnej partii ciała wpływja na wrażenie wydłużenia nóg. Aby poszerzyć szczupłe nogi możemy wybrać obuwie ze zdobinami(frędzle, marszczenia, kokardy). Dobrze prezentują się w butach na cienkim obcasie. Obcasy zwężające się ku dołowi pozwalają optycznie wysmuklić nogi. Cholewy kozaków w przypadku dobrze rozbudowanych łydek nie powinny odstawać od nogi.  Rozwiązaniem mogą być kozaki z gumą spełniającą rolę regulacji. Nie wskazane są buty z paskiem wokół kostki.

…..To jak, już wiecie jakie buty będą dla Was odpowiednie? Gotowi na zakupy?

Pozdrawiam MJ