Słownik pojęć

Źródła definicji i obrazów znajdują się w zakładce Biblioteczka

ANTROPOMETRIA – (z grec. anthropos = człowiek + metreo = mierzę). Jest  to zespół technik i metod pomiarowych umożliwiających badanie cech wymiarowych człowieka i ich zmienności w rozwoju ewolucyjnym. Antropometria zajmuje się pomiarami części ciała ludzkiego.

DODATEK KONSTRUKCYJNY – zwany też luzem odzieżowym, to różnica między wymiarami odzieży a wymiarami ciała.

DYPLOMANTKA – płaszcz w stylu męskiej marynarki, wcięty w talii, z wyłogami, jedno- lub dwurzędowy.

FORMA KONSTRUKCYJNA – to uproszczony kształt części powierzchni wyrobu odzieżowego na górną lub dolną część ciała. Forma konstrukcyjna powstaje przez połączenie wyznaczonych odcinków konstrukcyjnych liniami prostymi, łamanymi i krzywymi. W ten sposób zostaje wyznaczona linia konturowa formy

HAFTKI – stosuje się do zapięć krytych. Składają się z dwóch części: haczyk(konik) i uszko(pętelka, „kobyłka”). Haczyk umieszcza się za krawędzią zapięcia, uszko nieco wysuwa przed krawędź. Przyszywa się je gęstym ściegiem. Występują również na specjalnych, wąskich taśmach, tworzących gotowe zapięcie.

KONSTRUKCJA ODZIEŻY – to przeniesienie wymiarów antropometrycznych w postaci odcinków konstrukcyjnych z trójwymiarowej bryły ciała ludzkiego, na dwuwymiarową płaszczyznę.

LAMOWANIE – wykańczanie brzegów materiałów i krawędzi obwódką z pliski skośnej lub tasiemką. Lamowanie służy do wykończenia odzieży od strony zewnętrznej i wewnętrznej, po liniach prostych i owalnych.

Lamówkę można przyszyć za pomocą pomocniczego „lamownika”, który pomaga zszyć równocześnie z obu stron.

LAMÓWKA – Lamówki są paskami materiału ciętymi po skosie. Służą do wykańczania brzegów ubioru, podkreślenia konturów poszczególnych elementów lub, ujęte w szew, tworzą ozdobne wypustki. Lamówce można nadać plastyczną formę, wprowadzając w jej środek sznureczek o okrągłym przekroju.

Lamówki z materiału są zawsze krojone po skosie  ponieważ zapewnia to największą elastyczność podczas odszywania brzegów prostych, jak i zaokrąglonych.
Przeznaczenie lamówek zależy od sposobu ich złożenia:
– pojedynczo (przez środek) złożone – mogą być ujmowane w szwy ubioru, tworząc wypustki
– podwójnie złożone – mogą zostać naszyte bezpośrednio na materiał podstawowy jak i elementy dekoracyjne
– potrójnie złożone – służą do odszywania (wykańczania) otwartych brzegów
Na lamówki można stosować materiały z różnych włókien i ich mieszanek, najlepiej do tego celu nadają się materiały ściśle dziane lub tkane, ponieważ są stabilne i podczas krojenia najmniej się strzepią.

OBRĘB – rodzaj szwu brzegowego. Strzępiący się brzeg materiału należy złożyć do lewej strony na szerokość 0,5. Następnie złożyć ponownie na szerokość 0,6-0,7 cm. Przestębnować wzdłuż pierwszego załamania materiału.

OBSADZENIE – element wykańczający brzeg materiału.

PASMANTERIA – fr.passementerie, dawniej PASAMONY – gładkie lub wzorzyste wyroby włókiennicze, zwykle w formie taśm, sznurków, plecionek różnej szerokości, przekroju, grubości, najczęściej z jedwabiu i nici metalowych, rzadziej z wełny, bawełny, lnu, czasem z włosia zwierzęcego czy z wielbłądziej sierści, obecnie przeważnie z włókien chemicznych. Wyrabiano je już w starożytności – taśmy i paski wzorzyste w Egipcie między 2900-1700 l.p.n.e., potem na Krecie, w Babilonie i Grecji; borty w Persji ok. 1500-1000 l.p.n.e., Asyrii ok.XII-IX w.p.n.e., w kręgu hetyckim i aramejskim ok. IX-VIII w.p.n.e.; szerokie borty w Egipcie V-VI w. Wzorce te wzbogacono w cesarstwie bizantyjskim. Średniowiecznie pasamony europejskie o szczególnej, wyszukanej technice tkackiej były importem z Bizancjum lub tkano je wg wzorców bizantyjskich w różnych ośrodkach niemieckich, flandryjskich, angielskich i włoskich(XII-XIV w.). Rozwój pasamonictwa i znaczne rozszerzenie asortymentu wyrobów datuje się od I połowy XVII w., a jego ogromne wzbogacenie następuje w XIX w. na skutek zmechanizowania produkcji. Używane do wykańczania, lamowania, ozdabiania odzieży, bielizny, szat liturgicznych, tkanin dekoracyjnych, zasłon, obić ściennych i meblowych. Do pasamonów należą m.in. tasiemki, krajki, frędzle, wstążki, sznurowadła, plecionki, wisiorki z nici lub koralików do wykańczania wiązań i troczków oraz sztuczne kwiaty. Obecnie również nazwa sklepu z tymi wyrobami.

PLISOWANIE – układanie materiału w fałdy, przeważnie w regularnych odstępach i według określonego schematu, w celu uzyskania efektu obszerności i/lub nadania faktury.

PODSZEWKA – lekki materiał wszywany po wewnętrznej stronie odzieży w celu osłonięcia szwów i poprawy komfortu noszenia.

POMIARY ANTROPOMETRYCZNE – dokonywane są za pomocą specjalnych przyrządów z dużą dokładnością. Obejmują wiele różnych szczegółowych pomiarów i są wykonywane na dużej liczbie osób. Z pomiarów antropometrycznych korzystają konstruktorzy odzieży, obuwnicy, modyści. Są również wykorzystywane w przemyśle meblarskim, budownictwie, komunikacji – wszędzie tam, gdzie wymiary człowieka mają wpływ na wielkość lub rozmiar produktu finalnego. Pomiary te pozwoliły na wyodrębnienie grup typologicznych (A,B,C,D) dla kobiet i mężczyzn oraz grup modelowych (II, III, IV) dla dzieci i młodzieży.

POMIARY KRAWIECKIE – są to pomiary wykonywane w taki sam sposób jak pomiary antropometryczne, ale z mniejszą dokładnością. Obejmują tyle te pomiary, które są potrzebna do konstruowania form odzieży dla określonej osoby.

SATYNA – franc. satine (jedwabny, błyszczący, gładki), nazwa tkanin o splocie atłasowym, gładkiej powierzchni i dobrze się układającym. Używane na sukienki, bluzki, podszewki i bieliznę pościelową. Wyrabiana od średniowiecza w Niderlandach, co najmniej od XVII w. we Francji, potem też w innych krajach Europy.

SPLOT ATŁASOWY  – gładka, połyskliwa powierzchnia, która jest wynikiem długich przeplotów. Są zazwyczaj miękkie i pięknie się układają. Nazwy „atłas” czy „satyna” nie określają rodzaju użytych włókien, tylko rodzaj splotu. Tkaniny atłasowe i satynowe mogą być produkowane z różnych włókien.

SPLOT PŁÓCIENNY – punkty splotu stykają się ze sobą ze wszystkich stron. Nitki nie tworzą luźnych przeplotów, a powierzchnia tkaniny ma regularną, delikatną fakturę. W splocie płóciennym może powstawać faktura prążków – jest to tzw. splot rypsowy. Przykłady: batyst, flanela, gaza, muślin, organdyna, organza, płótno, szyfon, woal, żorżeta.

STĘBNÓWKA – to linia szwu umieszczona z pozostawieniem zapasu linii dekoltu, talii, bioder, która zabezpiecza tkaninę przed rozciąganiem.

SZABLON ODZIEŻOWY – to forma modelowa, w której uwzględniono dodatki na szwy i podwinięcia.

SZORTY – krótkie spodenki, często bywają obcisłe.

SZYFON – franc. chiffon (szmata, ścierka), bardzo delikatna tkanina o splocie płóciennym, wykonana z nitek krepowych, często wytaczana, używana na bluzki, sukienki, apaszki i stroje wieczorowe. Cechy: przezroczysty i niezwykle lekki, miękki chwyt. Szyfony z włókien poliestrowych w przeciwieństwie do jedwabnych nie gniotą się. Wady: niska wytrzymałość, łatwo rozchodzi się na szwach, nie nadaje się na dopasowaną odzież.

TAŚMA CENTYMETROWA – to pasek tkaniny z powłoką z tworzywa sztucznego o szerokości 1,5 do 2 cm i długości od 1,5 do 2m. z zaz

naczoną po obu stronach (w przeciwnych kierunkach) podziałką centymetrową.

TRENCZ – luźny płaszcz na każdą pogodę, najczęściej dwurzędowy, z szerokimi wyłogami, przewiązywany w talii; charakterystycznymi elementami wykończenia są naramienniki i karczek wszyty w szwy boczne.

ZAKŁADKA – jest to płaska, leżąca, zszyta, jednostronna fałdka o różnej szerokości (od 0,3-3,0 cm i więcej).